PWM Dimming (modulacja szerokości impulsu) i PWM Sensitivity (wrażliwość na PWM) – co musisz wiedzieć?

Wybierając nowy smartfon czy laptop, zwykle skupiamy się na procesorze, pamięci RAM czy aparacie. Mało kto zwraca uwagę na technologię sterowania jasnością ekranu – PWM Dimming (modulacja szerokości impulsu). Tymczasem dla niektórych osób jest to kwestia kluczowa, mogąca decydować o komforcie użytkowania urządzenia. W tym artykule wyjaśnimy, czym jest PWM Dimming, dlaczego niektóre osoby doświadczają PWM Sensitivity (wrażliwości na PWM) oraz jak wybrać urządzenie przyjazne dla oczu.

Czym jest PWM Dimming (modulacja szerokości impulsu)?

PWM Dimming (ang. Pulse-Width Modulation Dimming, pol. przyciemnianie poprzez modulację szerokości impulsu) to technologia stosowana w ekranach OLED, AMOLED oraz niektórych ekranach LCD do regulacji jasności wyświetlacza. W przeciwieństwie do tradycyjnych metod, które manipulują natężeniem prądu, PWM kontroluje jasność poprzez bardzo szybkie włączanie i wyłączanie podświetlenia ekranu.

Mechanizm ten działa podobnie jak migająca żarówka – gdy częstotliwość migania jest wystarczająco wysoka, ludzkie oko postrzega ją jako światło o stałym, ale zmniejszonym natężeniu. W przypadku ekranów, im niższa jasność ustawiona przez użytkownika, tym dłuższe są okresy, gdy ekran jest wyłączony w każdym cyklu PWM.

Jak działa PWM Dimming w praktyce?

Wyobraźmy sobie, że ekran może świecić z maksymalną jasnością 100%. Gdy ustawiamy jasność na 50%:

• W metodzie DC Dimming (Direct Current Dimming, przyciemnianie prądem stałym) ekran świeci stale z połową maksymalnego natężenia.
• W metodzie PWM Dimming ekran naprzemiennie świeci z pełną mocą (100%) i całkowicie się wyłącza (0%), spędzając równą ilość czasu w obu stanach, co daje wrażenie jasności 50%.

Częstotliwość tych cykli włączania/wyłączania, mierzona w hercach (Hz), jest kluczowym parametrem w kontekście PWM Sensitivity. Typowe częstotliwości PWM w urządzeniach mobilnych wahają się od około 60 Hz do ponad 1000 Hz.

Częstotliwość PWM ma ogromne znaczenie:

• Niska częstotliwość (60-240 Hz) – łatwiej zauważalna, może powodować problemy u wrażliwych osób
• Średnia częstotliwość (240-500 Hz) – mniej problematyczna dla większości użytkowników
• Wysoka częstotliwość (ponad 500 Hz) – zwykle niezauważalna nawet dla osób wrażliwych

PWM Sensitivity (wrażliwość na PWM) – skąd się bierze?

PWM Sensitivity (wrażliwość na modulację szerokości impulsu) to zjawisko, w którym niektóre osoby doświadczają dyskomfortu, zmęczenia oczu lub bólu głowy podczas korzystania z urządzeń wykorzystujących technologię PWM Dimming do kontroli jasności ekranu.

Szacuje się, że około 10-15% populacji może doświadczać różnych stopni wrażliwości na PWM. Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia PWM Sensitivity to:

• Migreny i inne przewlekłe bóle głowy
• Fotowrażliwość (nadmierna wrażliwość na światło)
• Epilepsja fotogenna
• Zaburzenia integracji sensorycznej
• Zaburzenia ze spektrum autyzmu
• Zespół chronicznego zmęczenia

Warto podkreślić, że PWM Sensitivity to rzeczywisty problem fizjologiczny, a nie psychosomatyczny. Miga nie tylko podświetlenie ekranu, ale również wyświetlane na nim obrazy, co może zaburzać pracę układu wzrokowego i nerwowego.

Objawy PWM Sensitivity

Osoby z wrażliwością na PWM mogą doświadczać różnych objawów podczas korzystania z urządzeń wykorzystujących niskie częstotliwości PWM:

• Zmęczenie oczu i poczucie napięcia
• Bóle głowy, szczególnie w okolicy oczu i skroni
• Zawroty głowy i dezorientacja
• Nudności
• Rozmycie obrazu i problemy z ostrością widzenia
• Podrażnienie oczu (pieczenie, suchość)
• Trudności z koncentracją
• Zwiększona wrażliwość na światło

Co istotne, objawy mogą pojawić się nie tylko podczas korzystania z urządzenia, ale również utrzymywać się przez pewien czas po zakończeniu użytkowania. Niektóre osoby mogą nie kojarzyć swoich dolegliwości z technologią PWM, przypisując je zmęczeniu, stresowi czy innym czynnikom.

Alternatywy dla PWM Dimming

Istnieją alternatywne metody sterowania jasnością ekranu, które są znacznie bardziej przyjazne dla osób z PWM Sensitivity:

DC Dimming (przyciemnianie prądem stałym)

DC Dimming (ang. Direct Current Dimming) to metoda, która zamiast migotać, po prostu obniża stałe natężenie prądu dostarczanego do ekranu, zapewniając stabilne, niemigające światło. Jest idealna dla osób wrażliwych na PWM.

Zalety DC Dimming:

• Brak migotania w ogóle
• Mniejsze zmęczenie oczu u wrażliwych osób

Wady DC Dimming:

• Może powodować zniekształcenia kolorów przy bardzo niskiej jasności
• Nie jest dostępna we wszystkich urządzeniach
• Często ograniczona do jasności powyżej 20-30%

Hybrid Dimming (przyciemnianie hybrydowe)

Niektórzy producenci implementują rozwiązania hybrydowe, które:

• Przy wysokiej i średniej jasności wykorzystują DC Dimming
• Przy niskiej jasności przełączają się na PWM, ale z wysoką częstotliwością (ponad 1000 Hz)

Wysoka częstotliwość PWM

Nawet jeśli urządzenie używa PWM, bardzo wysoka częstotliwość (powyżej 1000 Hz) sprawia, że migotanie staje się praktycznie niewykrywalne nawet dla osób wrażliwych. Niektórzy producenci, jak OnePlus czy OPPO, szczycą się częstotliwościami PWM rzędu 2000 Hz w swoich najnowszych flagowcach.

Jak sprawdzić, czy urządzenie używa PWM?

Istnieje kilka metod sprawdzenia, czy ekran urządzenia wykorzystuje PWM Dimming:

1. Test aparatem w smartfonie

Najprostsza domowa metoda:

1. Ustaw jasność testowanego urządzenia na około 50% lub mniej
2. Otwórz aplikację aparatu w innym smartfonie
3. Skieruj aparat na biały obszar testowanego ekranu
4. Jeśli na ekranie aparatu widzisz wyraźne ciemne pasy lub migotanie – urządzenie wykorzystuje PWM

Im niższa częstotliwość PWM, tym łatwiej zaobserwować migotanie w aparacie.

2. Sprawdzenie specjalistycznych baz danych

Istnieją serwisy internetowe, które testują i katalogują urządzenia pod kątem używania PWM:

• Notebook Check
• DXOMARK
• RTINGS

W ich recenzjach często znajdziesz informację o stosowanej technologii przyciemniania i częstotliwości PWM.

3. Test „ołówkowy”

Prosty test polegający na szybkim poruszaniu ołówkiem lub ciemnym przedmiotem przed ekranem z białym tłem:

• Jeśli widzisz serię „kopii” ołówka – urządzenie używa PWM
• Jeśli widzisz ciągły ślad – prawdopodobnie urządzenie używa DC Dimming

Smartfony i laptopy bez PWM lub z wysoką częstotliwością PWM

Smartfony przyjazne dla osób z PWM Sensitivity:

• iPhone – modele od iPhone X do najnowszych używają wysokiej częstotliwości PWM (około 480 Hz), a niektóre oferują funkcję „Reduce White Point” jako alternatywę
• OnePlus – seria flagowa wykorzystuje technologię „PWM Dimming” o częstotliwości 2000 Hz
• Xiaomi – wiele modeli oferuje przełączanie między DC Dimming a PWM w ustawieniach deweloperskich
• ASUS ROG Phone – seria dla graczy oferuje DC Dimming
• OPPO – nowsze modele flagowe wykorzystują wysokie częstotliwości PWM (ponad 1000 Hz)

Laptopy przyjazne dla osób z PWM Sensitivity:

• Dell XPS z ekranami LCD – często używają DC Dimming
• Lenovo ThinkPad z ekranami IPS – wiele modeli oferuje regulację jasności bez PWM
• ASUS ProArt – seria dla profesjonalistów często korzysta z DC Dimming lub bardzo wysokiej częstotliwości PWM
• HP EliteBook – niektóre modele biznesowe używają DC Dimming

Porady dla osób z PWM Sensitivity

Jeśli podejrzewasz u siebie wrażliwość na PWM, oto kilka praktycznych porad:

1. Zwiększ jasność ekranu – PWM jest najbardziej problematyczne przy niskiej jasności
2. Używaj trybów ochrony wzroku – redukujących niebieskie światło
3. Rób regularne przerwy – stosuj zasadę 20-20-20 (co 20 minut spójrz na obiekt oddalony o 20 stóp [około 6 metrów] przez 20 sekund)
4. Rozważ używanie filtrów antyodblaskowych – mogą zmniejszyć zmęczenie oczu
5. Wybieraj urządzenia z DC Dimming lub opcją jego włączenia
6. Przełącz się na ekrany LCD zamiast OLED/AMOLED, jeśli problem jest poważny
7. Poszukaj aplikacji umożliwiających kontrolę jasności bez PWM – niektóre urządzenia pozwalają na instalację specjalnych aplikacji

Podsumowanie

PWM Dimming (modulacja szerokości impulsu) to powszechna technologia kontroli jasności w nowoczesnych ekranach, która niestety może powodować dyskomfort u osób z PWM Sensitivity (wrażliwością na PWM). Problem ten, dotykający około 10-15% populacji, zasługuje na większą uwagę zarówno ze strony użytkowników, jak i producentów.

Jeśli doświadczasz niewytłumaczalnego zmęczenia oczu, bólów głowy czy zawrotów głowy podczas korzystania z elektroniki, warto rozważyć, czy nie cierpisz na wrażliwość na PWM. Wybór urządzeń wykorzystujących DC Dimming lub PWM o bardzo wysokiej częstotliwości może znacząco poprawić komfort użytkowania i zdrowie Twoich oczu.

Na szczęście coraz więcej producentów dostrzega problem i wprowadza rozwiązania przyjazne dla osób wrażliwych – od implementacji DC Dimming po zwiększanie częstotliwości PWM do poziomów niezauważalnych nawet dla najbardziej wrażliwych użytkowników.

Pamiętaj, że zdrowie oczu to inwestycja na całe życie – warto poświęcić trochę czasu na wybór urządzenia, które nie będzie powodowało dyskomfortu podczas codziennego użytkowania.

Czy miałeś/aś doświadczenia z PWM Sensitivity? Jakie urządzenia okazały się dla Ciebie najlepsze? Podziel się swoimi doświadczeniami w komentarzach!